Tiền điện tử là gì và nó hoạt động như thế nào?
Tóm tắt
Tiền điện tử là một loại tiền tệ kỹ thuật số dựa trên công nghệ blockchain cho phép giao dịch ngang hàng (P2P).
Bitcoin, ether, BNB và USDT là những ví dụ nổi bật về các loại tiền điện tử hàng đầu theo vốn hóa thị trường.
Tiền điện tử được truy cập thông qua ví tiền điện tử hoặc sàn giao dịch. Mặc dù mọi người thường nói rằng chúng được “lưu trữ” trong ví, nhưng thực tế chúng được lưu trữ trên một blockchain.
Chúng có các đặc điểm cụ thể, bao gồm phi tập trung, minh bạch và không thể thay đổi.
Tiền điện tử là gì?
Tiền điện tử là một loại tiền tệ kỹ thuật số phi tập trung sử dụng mật mã để bảo mật. Nó có thể hoạt động độc lập với các trung gian như ngân hàng và các bộ xử lý thanh toán.
Tính phi tập trung này cho phép các giao dịch ngang hàng (P2P) trực tiếp giữa các cá nhân. Nhưng thay vì ví vật lý và tài khoản ngân hàng, mọi người truy cập tiền điện tử của họ thông qua các ví tiền điện tử độc nhất hoặc sàn giao dịch tiền điện tử.
Có thể bạn đã nghe người ta nói rằng tiền điện tử được “lưu trữ” trong ví. Tuy nhiên, tiền điện tử thực sự không tồn tại trong ví tiền điện tử hoặc sàn giao dịch — trên thực tế, chúng luôn nằm trên blockchain. Trong trường hợp của một sàn giao dịch tiền điện tử, nó nắm giữ các khóa riêng cho phép người dùng truy cập vào các quỹ đó.
Tiền điện tử đầu tiên và nổi tiếng nhất là Bitcoin, được tạo ra vào năm 2009 bởi một cá nhân hoặc nhóm dưới bút danh Satoshi Nakamoto. Kể từ đó, hàng ngàn loại tiền điện tử đã xuất hiện, mỗi loại đều có những đặc điểm và mục đích riêng.
Tương tự như các loại tiền tệ fiat truyền thống, tiền điện tử có thể được sử dụng như một phương tiện trao đổi. Tuy nhiên, các ứng dụng của tiền điện tử đã mở rộng đáng kể theo thời gian, bao gồm hợp đồng thông minh, tài chính phi tập trung (DeFi), kho lưu trữ giá trị, quản trị và token không thể thay thế (NFT).
Tiền điện tử hoạt động như thế nào?
Chúng ta đã đề cập rằng tiền điện tử sử dụng mật mã cho mục đích bảo mật, nhưng điều đó thực sự có nghĩa là gì? Nói một cách đơn giản, tiền điện tử sử dụng các thuật toán toán học tiên tiến để bảo mật các giao dịch và bảo vệ dữ liệu khỏi truy cập hoặc thao tác trái phép. Những thuật toán này phục vụ hai chức năng chính: duy trì quyền riêng tư của danh tính người dùng và xác thực tính hợp lệ của các giao dịch.
Các giao dịch blockchain là công khai và địa chỉ (khóa công khai) là bút danh, mặc dù không hoàn toàn ẩn danh. Nói cách khác, trong khi các giao dịch có thể được nhìn thấy trên blockchain, người dùng đứng sau chúng không dễ dàng được xác định. Tiền điện tử đạt được điều này thông qua việc sử dụng các kỹ thuật mật mã như hàm băm và chữ ký số.
Tiền điện tử đạt được tính tự trị thông qua một mạng lưới phân tán của các máy tính được gọi chung là blockchain, mà về cơ bản là một sổ cái kỹ thuật số phân cấp lưu trữ dữ liệu giao dịch trên nhiều máy tính chuyên dụng trong mạng.
Mỗi máy tính này — cũng được gọi là nút — duy trì một bản sao của sổ cái, và một thuật toán đồng thuận bảo vệ blockchain bằng cách đảm bảo các bản sao giả hoặc không nhất quán bị từ chối. Kiến trúc phân tán này tăng cường bảo mật cho mạng vì không có một điểm thất bại nào, chẳng hạn như một két an toàn của ngân hàng, mà các tác nhân độc hại có thể khai thác.
Tiền điện tử cho phép cá nhân chuyển tiền trực tiếp cho nhau. Trong một giao dịch tiền điện tử điển hình, người gửi khởi tạo việc chuyển tiền bằng cách tạo một chữ ký số bằng khóa riêng của họ. Giao dịch sau đó được gửi đến mạng, nơi các nút xác minh nó bằng cách xác thực chữ ký số và đảm bảo rằng người gửi có đủ tiền.
Khi được xác minh, giao dịch sẽ được thêm vào một khối mới, khối này sau đó được thêm vào blockchain hiện có. Mặc dù điều này có vẻ phức tạp, nhưng những người khai thác (miners) sẽ thực hiện những bước này để người dùng không phải lo lắng về chúng.
Điều gì làm cho tiền điện tử trở nên độc đáo?
Tiền điện tử đã tác động đến nhiều hệ sinh thái, từ tài chính đến công nghệ, bằng cách giới thiệu những tính năng đổi mới giúp phân biệt chúng với các giao thức và loại tiền tệ truyền thống. Một số khía cạnh độc đáo của tiền điện tử bao gồm:
1. Tính phi tập trung Kiến trúc phi tập trung của tiền điện tử loại bỏ nhu cầu về một cơ quan trung ương. Điều này cho phép tự chủ cao hơn cũng như giảm khả năng bị thao túng hoặc kiểm soát bởi một thực thể duy nhất.
2. Minh bạch và không thể thay đổi Công nghệ blockchain ghi lại tất cả các giao dịch trên một sổ cái minh bạch và không thể thay đổi. Do đó, một khi giao dịch được thêm vào blockchain, nó có thể được xem bởi bất kỳ ai và không thể bị sửa đổi hoặc xóa bỏ.
3. Khả năng lập trình Nhiều loại tiền điện tử, chẳng hạn như ETH, có thể lập trình được, cho phép các nhà phát triển triển khai hợp đồng thông minh để tạo ra các ứng dụng phi tập trung (DApps) và các giải pháp đổi mới khác trên blockchain. Ngoài ra, vì các blockchain không cần sự cho phép là mã nguồn mở, bất kỳ ai cũng có thể bắt đầu triển khai mã trên một blockchain và tạo ra DApps riêng của họ.
4. Không biên giới Tiền điện tử dễ dàng được chuyển và trao đổi trên toàn cầu, cho phép mọi người sử dụng chúng cho các giao dịch quốc tế và chuyển tiền.
5. Nguồn cung tiền xác định trước Nhiều loại tiền điện tử có nguồn cung tiền giới hạn, có nghĩa là các đội ngũ đứng sau chúng sẽ chỉ bao giờ tạo ra một số lượng nhất định các đồng tiền. Khía cạnh giảm phát của tiền điện tử này có thể tích cực theo thời gian, vì sự khan hiếm thúc đẩy nhu cầu.
Ngược lại, các loại tiền tệ fiat thường có tính lạm phát vì các ngân hàng trung ương có thể in thêm tiền. Tuy nhiên, với nguồn cung hạn chế, lạm phát tiền điện tử có thể được kiểm soát tốt hơn vì tổng số đồng tiền được xác định trước.
Các loại tiền điện tử
Trong số hàng ngàn loại tiền điện tử, bốn ví dụ nổi bật bao gồm Bitcoin (BTC) và các altcoin phổ biến như ether (ETH), Binance Coin (BNB) và Tether (USDT).
Bitcoin (BTC)
BTC là loại tiền điện tử phổ biến nhất. Nó sử dụng một cơ chế đồng thuận gọi là proof-of-work (PoW), trong đó các thợ đào cạnh tranh để xác thực các giao dịch và duy trì mạng lưới. Thêm vào đó, nguồn cung hạn chế của BTC là 21 triệu đồng giúp duy trì giá trị theo thời gian.
Ether (ETH)
ETH là loại tiền điện tử phổ biến thứ hai, được ra mắt vào năm 2015 bởi Vitalik Buterin và nhóm của ông. Ngoài việc chuyển giao giá trị, nó cho phép lập trình thông qua hợp đồng thông minh.
Giống như BTC, ETH ban đầu sử dụng cơ chế đồng thuận PoW nhưng đã chuyển sang mô hình proof-of-stake (PoS) thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng hơn. Sự chuyển đổi này cho phép người dùng xác thực giao dịch và bảo mật mạng bằng cách đặt cược ETH của họ thay vì thông qua các nút sử dụng sức mạnh tính toán.
BNB
Trước đây được gọi là Binance Coin, BNB (viết tắt của Build and Build) được giới thiệu vào năm 2017 bởi sàn giao dịch tiền điện tử Binance dưới dạng token ERC-20 trên blockchain Ethereum. Vào năm 2019, nó đã chuyển sang blockchain của riêng mình, BNB Chain, dưới dạng token BEP-2.
Sau đó, Binance Smart Chain (BSC; nay được gọi là BNB Smart Chain) được tạo ra và hiện nay, tiền điện tử BNB tồn tại trên cả BNB Chain dưới dạng token BEP-2 và BSC dưới dạng token BEP-20. Cũng cần lưu ý rằng BNB Chain bao gồm hai chuỗi: BSC tương thích với EVM và BNB Beacon Chain (trước đây gọi là Binance Chain), đảm nhận việc quản trị, đặt cược và bỏ phiếu.
BNB Chain cung cấp một môi trường cho việc tạo hợp đồng thông minh và DApps, đồng thời có phí giao dịch thấp hơn và thời gian xử lý nhanh hơn so với nhiều blockchain khác.
BNB có nhiều ứng dụng, bao gồm thanh toán phí giao dịch trên BNB Chain và phí giao dịch trên Binance, tham gia vào các đợt bán token và đặt cược cho xác thực mạng trên BNB Chain.
Tether (USDT)
USDT là một stablecoin, nghĩa là giá trị của nó được cố định với một tài sản cơ bản — trong trường hợp này là đô la Mỹ (USD) —để giảm biến động. Điều này giúp nó trở thành một phương tiện trao đổi phổ biến trên các sàn giao dịch tiền điện tử, cho phép người dùng chuyển đổi giữa các loại tiền điện tử khác nhau mà không cần rời khỏi hệ sinh thái tiền điện tử.
Kết luận
Tiền điện tử là một khái niệm đang phát triển nhanh chóng, mang đến nhiều cơ hội và thách thức cho cả nhà đầu tư và người tiêu dùng. Việc hiểu cách hoạt động của tiền điện tử là bước đầu tiên trong việc tận dụng tối đa tiềm năng của chúng trong tương lai. Mặc dù tiền điện tử mang lại nhiều lợi ích, điều quan trọng là phải tiến hành nghiên cứu cẩn thận và xem xét các rủi ro có thể xảy ra trước khi tham gia vào không gian này.